Rahmet ve Mağfiret Günü: Berat Kandili

Berat Kandili, üç ayların (Receb, Şaban ve Ramazan) ikincisi olan şaban ayının 15’inci gecesinde ihya edilmektedir.

“Berâet” iki şey arasında ilişki olmaması, kişinin bir yükümlülükten kurtulması veya yükümlülüğünün bulunmaması anlamına gelmektedir. Müminlerin bu gece günah yüklerinden kurtulup İlâhî bağışa ermeleri umulduğu için de Beraat Gecesi denmiştir.

Bu gecenin, Duhân suresi 4. ayeti kerimesinde bildirilen gece olduğu söylenmiştir.

فِيهَا يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ

“O gecede her hikmetli iş, belirlenip hükme bağlanır.”

Sevgili Peygamberimiz (s.a.v) “Beş gece vardır ki, onlarda yapılan dualar kabul olur. Bunlar; Recep ayının ilk gecesi, Şaban ayının on beşinci gecesi, Cuma ve Bayram geceleridir” buyurmuştur.

Molla Ali el-Kârî r.aleyh’in beyanına göre bu gece okunması müstehab olan sûrelerin en önemlisi Duhân Sûresidir. Zira hadisi şerifte beyan olunduğuna göre “Her kim Duhân suresini geceleyin okursa, yetmiş bin melek o kimse için sabaha kadar istiğfar ederler, affolunmasını talep ederler.”

Bediüzzaman (r.ah) hazretleri şöyle buyurmuştur:

“İşlenen sevaplı amellerin değeri başka zamanlarda on ise, Berat Kandili’nde yirmi bindir. Meselâ başka zamanlarda okuduğumuz bir tek Kur’ân harfine on sevap veriliyorsa, bu gecede her bir harfine yirmi bin sevap verilmektedir. Bu bakımdan tam bir ihlâsla çalışıp ihyasına gayret gösterebildiğimiz takdirde Berat Kandili elli bin senelik bir ibadet hayatının sevabını bir gece içinde bize kazandırabilir. Onun için elden geldiği kadar Kur’ân ve istiğfar ve salâvatla meşgul olmak büyük bir kârdır.”

Beraat gecesine ‘Kefaret gecesi’ de denilir. Bir hadis-i şerifte,

“Kim bayram gecesini ve Şâban ayının on beşinci (Berat) gecesini ibadetle ihya ederse, kalplerin öldüğü günde o kişinin kalbi ölmez” buyrulmuştur.

Bu gecenin bir adı da “Şefaat gecesi”dir. Bunun delili şu hadis-i şeriftir:

“Resûlullah (s.a.v) Şaban ayının on üçüncü gecesi ümmetine şefaat etmek için dua edip yalvardı; kendisine, ümmetinin üçte birine şefaat etme izni verildi. On dördüncü gecesi yine dua edip yalvardı; bu sefer üçte ikisine şefaat etme yetkisi verildi. On beşinci gecesi bir daha yalvardı, bu sefer de kaçak develer gibi Allah’tan kaçanlar dışında bütün ümmetine şefaat etme izni verildi.”

Bu gecenin diğer bir ismi de “Mağfiret gecesi”dir. Şu hadis-i şerif buna işaret eder:

“Allah Teâlâ Şaban’ın on beşinci gecesi kullarına nazar eder ve yeryüzünde bulunanlardan şirk koşanlarla haset edenler hariç, bütün müminleri mağfiret eder.”

Bu mübarek geceyi tövbe ve istiğfar ile ihya etmeliyiz.

Çünkü Kur’an-ı Kerîm’de ve hadis-i şeriflerde istiğfar teşvik edilmiştir. Kur’an-ı Kerîm’de “Rabbinizden bağışlanma dileyin. Doğrusu o, çok bağışlayandır ” (Nuh, 71/ 10)

“(Ey Muhammed) Sabret! Allah’ın verdiği söz şüphesiz gerçektir. Suçunun bağışlanmasını dile; Rabbini akşam, sabah överek tesbih et” (el-Mümin, 40/55) buyurulur.

Peygamber efendimiz kendileri istiğfara devam etmiş, ümmetini de teşvik etmiştir (Buhârî, Deavât, 3; Tirmizî, Tefsîru Sûre, 47/1; İbn Mâce, Edeb, 57).

Ebu Hureyre (r.a)’den rivayet edildiğine göre Peygamberimiz: “Vallahi ben Allah’a günde yetmiş defadan çok istiğfar ediyorum” buyurmuştur. Başka bazı hadislerde Hz. Peygamberin günde yüz defa istiğfar ettiği belirtilir (bk. Müslim., Zikr, 41; Ebû Dâvud, Vitr, 26; Tirmizî, Sûre, 47/1).

İbni Abbâs radıyallahu anhümâ’dan rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

وعنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رضِي اللَّه عنْهُما قَال : قالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم : « منْ لَزِم الاسْتِغْفَار ، جعل اللَّه لَهُ مِنْ كُلِّ ضِيقٍ مخْرجاً ، ومنْ كُلِّ هَمٍّ فَرجاً ، وَرَزَقَهُ مِنْ حيْثُ لا يَحْتَسِبُ »  رواه أبو داود  .

“Bir kimse istiğfârı dilinden düşürmezse, Allah Teâlâ ona her darlıktan bir çıkış, her üzüntüden bir kurtuluş yolu gösterir ve ona beklemediği yerden rızık verir.”

(Ebû Dâvûd, Vitir 26. Ayrıca bk. İbni Mâce, Edeb 57)

Bu geceyi salavat-ı şerifeler ile süslemeliyiz.

Âyet-i ke­rî­me­de bu­yu­ru­lur:

“Şüp­he­siz ki Al­lâh ve me­lek­le­ri, Pey­gam­be­re çok­ça sa­lât eder­ler. Ey mü­min­ler! Siz de O’na sa­la­vât ge­ti­rin ve tam bir tes­lî­mi­yet­le se­lâm ve­rin.” (el-Ah­zâb, 56)

Ra­sû­lul­lâh -sal­lâl­lâ­hu aley­hi ve sel­lem- bu­yu­rur:

“Se­lâm ve­ren kim­se­nin se­lâ­mı­na mu­kâ­be­le et­mem için Al­lâh, rû­hu­mu ba­na iâ­de eder.” (Ebû Dâ­vud, Me­nâ­sik, 96)

Ra­sû­lul­lâh -sal­lâl­lâ­hu aley­hi ve sel­lem- bu­yu­rur:

“Kim ba­na bir de­fa sa­lât ü se­lâm ge­ti­rir­se, bu se­bep­le Al­lâh Te­âlâ da ona on mis­li mer­ha­met eder.” (Müs­lim, Sa­lât, 70)

Bu gecede el açıp samimiyetle Allah’a yönelmeli, dua etmeliyiz.

Resul-i Ekrem (s.a.v) şöyle buyurmuştur:

“Şaban ayının yarısı (Beraat gecesi) olduğunda, gecesinde kalkın ibadet edin, gündüzünde de oruç tutun! Muhakkak ki yüce Allah, o günde dünya semasına iner ve imsak vaktine kadar şöyle der: Affedilmeyi dileyen yok mu, affedeyim. Rızık isteyen yok mu, rızık vereyim. Şifa dileyen yok mu, şifa vereyim. Şunu isteyen yok mu vereyim…”

Peygamber Efendimiz (s.a.v) bu gece Rabbine şöyle dua etmiştir:

“Allahım, azabından affına, gazabından rızana sığınırım. Senden yine Sana iltica ederim. Sana gereği gibi hamd etmekten âcizim. Sen Kendini sena ettiğin gibi yücesin.”

Bazı mâna büyüklerinin de şöyle bir duası vardır:

“Allah’ım, şayet ismimi saîdler (iyilerin) defterine yazdıysan, orada sabit kıl. Şayet ismimi şakiler (kötülerin) defterine yazdıysan oradan sil. Çünkü Sen buyurdun ki, “Allah dilediğini siler yok eder, dilediğini de sabit bırakır, Levh-i Mahfuz Onun katındadır.”

Bu mübarek gecelerde ilim ile meşgul olmalıyız. Tefsir, hadis, fıkıh kitapları ile hemhal olmalı ve bu güzel ilimler ile salih ameller yapmaya niyet etmeliyiz.

Hakkî Hak rızâsın bulur
Her kim bu şeb namâz kılur
Du’âlar müstecâb olur
Gelince Berât gecesi

İ. Hakkî-i Bursevî

(Ey Hakkı! Eğer bir kimse Berat gecesi geldiğinde, o gece namaz kılarsa hem Hakk’ın rızasını bulur hem de duaları kabul olur.)